Etik İlkeler ve Yayın Politikası

Makalenin türü ne olursa olsun araştırmacıların dikkat etmesi gereken birtakım hususlar bulunmaktadır. Bunlardan bazıları etik kurul izni, bilgilendirilmiş onam, araştırmada aldatmanın olup olmadığı (aldatma olması durumunda gerekli bilgilendirmenin yapılmış olması) ve katılımcıların korunması ile ilgili olanlardır. Yazar(lar)a araştırmaları için almış oldukları etik izne makale metninde yer vermeleri tavsiye edilir. Görgül çalışmalar için etik kurul izninin alınmış olması ve izin belgesinin sisteme yüklenmesi zorunludur. Yazar(lar) ayrıca değerlendirme süresince konuyla ilgili editör veya hakemlerden gelebilecek sorulara hazırlıklı olmalılardır (bkz. Amerikan Psikoloji Birliği Yayın Kılavuzu, 7. Baskı). Dergiye etik kurul onayı olmayan bir makale gönderildiğinde değerlendirme COPE’un Araştırma, Denetim ve Hizmet Değerlendirmeleri rehberine göre olacaktır.

Çalışmaların diğer bölümleri gibi yöntem ve sonuç kısımları tam ve doğru bir şekilde raporlanmalıdır. Bu kısımla ilgili etik ve mesleki konular nicel, nitel ve karma makaleler için eşit derecede önem taşımaktadır. Yazarlar verileri uydurmamalı ve tahrif etmemelidir. Bir teoriyi veya hipotezi desteklemek için görseller de dahil olmak üzere sonuçların değiştirilmesi ve daha ikna edici bir hikâye sunmak amacıyla sorunlu gözlemlerin rapordan çıkarılması yasaktır. Benzer şekilde, verilerden üretilen hipotezlerin (post hoc) önceden planlanmış gibi sunulması da temel etik ilkelerin ihlalidir (bkz. Amerikan Psikoloji Birliği Yayın Kılavuzu, 7. Baskı). Yazarların çalışmalarının etik standart ve uygulamalara uygun olduğundan emin olmalarını sağlamak için EASE Etik Kontrol Listesi’ni kullanmaları önerilir.

Metodolojik olarak sağlam ve eldeki hipotezlerle çelişen bulgular eksik raporlanmamalı, çalışmadaki manipülasyonlar, önlemler veya bulgulara ilişkin raporlar seçici olarak dahil edilmemeli veya istenilen sonuç için katılımcılar veya diğer bireysel gözlemler geçerli bir neden olmaksızın hariç tutulmamalıdır. Nicel araştırma raporlamalarında hipotezlerin üç grupta belirtilmesi gerekir: Önceden planlanmış-birincil, önceden planlanmış-ikincil ve keşfedici (post hoc). Keşfedici hipotezlere izin verilebilir, ancak bunları önceden planlanmış gibi göstermeye yönelik herhangi bir baskı olmamalıdır. Benzer şekilde, nitel araştırmalarda da raporlamanın bir parçası olarak araştırmacının araştırmanın başlangıcında beklentilerini şeffaf bir şekilde açıklaması gerekmektedir (bkz. Amerikan Psikoloji Birliği Yayın Kılavuzu, 7. Baskı).

Dergi sistemine yüklenen makaleler daha önce herhangi bir yerde yayımlanmamış olmalı ve herhangi bir yerde değerlendirme aşamasında olmamalıdır. Yazar(lar), başlık sayfasında herhangi bir çıkar çatışmasının olup olmadığını belirtmelidir.

Psikolojik Araştırma Perspektifleri Dergisi bilginin tarafsız ve herkes tarafından erişilebilir olmasını hedeflemektedir. Dergi yayın sürecinde tüm paydaşlar (editörler, hakemler ve yazarlar) gerekli etik sorumlulukları almalıdır. Aynı zamanda Psikolojik Araştırma Perspektifleri Dergisi, Yayın Etik Kurulu (COPE) ve Yayın Etik İlkeleri (COPE, DOAJ, OASPA, WAME tarafından ortak bildiri) gibi birçok kuruluşun belirlediği yönergeler ve temel uygulamalara uymayı hedeflemektedir.Çalışmaların diğer bölümleri gibi yöntem ve sonuç kısımları tam ve doğru bir şekilde raporlanmalıdır. Bu kısımla ilgili etik ve mesleki konular nicel, nitel ve karma makaleler için eşit derecede önem taşımaktadır. Yazarlar verileri uydurmamalı ve tahrif etmemelidir. Bir teoriyi veya hipotezi desteklemek için görseller de dahil olmak üzere sonuçların değiştirilmesi ve daha ikna edici bir hikâye sunmak amacıyla sorunlu gözlemlerin rapordan çıkarılması yasaktır. Benzer şekilde, verilerden üretilen hipotezlerin (post hoc) önceden planlanmış gibi sunulması da temel etik ilkelerin ihlalidir (bkz. Amerikan Psikoloji Birliği Yayın Kılavuzu, 7. Baskı). Yazarların çalışmalarının etik standart ve uygulamalara uygun olduğundan emin olmalarını sağlamak için EASE Etik Kontrol Listesi’ni kullanmaları önerilir.

Metodolojik olarak sağlam ve eldeki hipotezlerle çelişen bulgular eksik raporlanmamalı, çalışmadaki manipülasyonlar, önlemler veya bulgulara ilişkin raporlar seçici olarak dahil edilmemeli veya istenilen sonuç için katılımcılar veya diğer bireysel gözlemler geçerli bir neden olmaksızın hariç tutulmamalıdır. Nicel araştırma raporlamalarında hipotezlerin üç grupta belirtilmesi gerekir: Önceden planlanmış-birincil, önceden planlanmış-ikincil ve keşfedici (post hoc). Keşfedici hipotezlere izin verilebilir, ancak bunları önceden planlanmış gibi göstermeye yönelik herhangi bir baskı olmamalıdır. Benzer şekilde, nitel araştırmalarda da raporlamanın bir parçası olarak araştırmacının araştırmanın başlangıcında beklentilerini şeffaf bir şekilde açıklaması gerekmektedir (bkz. Amerikan Psikoloji Birliği Yayın Kılavuzu, 7. Baskı).

Dergi sistemine yüklenen makaleler daha önce herhangi bir yerde yayımlanmamış olmalı ve herhangi bir yerde değerlendirme aşamasında olmamalıdır. Yazar(lar), başlık sayfasında herhangi bir çıkar çatışmasının olup olmadığını belirtmelidir.

Psikolojik Araştırma Perspektifleri Dergisi bilginin tarafsız ve herkes tarafından erişilebilir olmasını hedeflemektedir. Dergi yayın sürecinde tüm paydaşlar (editörler, hakemler ve yazarlar) gerekli etik sorumlulukları almalıdır. Aynı zamanda Psikolojik Araştırma Perspektifleri Dergisi, Yayın Etik Kurulu (COPE) ve Yayın Etik İlkeleri (COPE, DOAJ, OASPA, WAME tarafından ortak bildiri) gibi birçok kuruluşun belirlediği yönergeler ve temel uygulamalara uymayı hedeflemektedir.

Editörlere Yönelik Etik İlkeler ve Sorumluluklar

• Çalışmaların tarafsız ve adil bir şekilde değerlendirilmesi konusunda gerekli özeni gösterir.
• Hakemlerin ve yazarların gizliliğini koruyarak, değerlendirme sürecinin çift-kör olarak yürütülmesini sağlar.
• Yayıncılıkla alakalı güncel süreçleri takip eder ve derginin ihtiyaçlarını bu doğrultuda tespit eder, gerekliliklerin yerine getirilmesini sağlar ve denetler.
• Derginin gelişimi adına çalışır. Bu hususta yazar, hakem kurulu ve okuyucuların görüşlerine açık ve saygılıdır.
• Yayıncılık sürecinde etik standartlar, düşünce özgürlüğü ve fikri mülkiyet hakkını gözetir.
• Güncel araştırmaları takip ederek, yayınlanan çalışmaların özgün olmasına ve bilimsel katkı değerine sahip olmasına özen gösterir.
• Dergiye uygun olduğu belirlenen çalışmaların ilgili alan editörüne iletilmesini sağlar.
• Hakemlerin çalışmaları adil, tarafsız ve bilimsel ilkelere dayalı olarak değerlendirmesi hususunu gözetir.
• Hakem havuzunun güncel ve nitelikli olması konusunda özen gösterir.
• Derginin gelişimini gözeterek, bu sürece katkıda bulunacak editör kurulu üyelerini belirler.
• Dergi yönetimi ve politikalarının geliştirilmesi ve gözden geçirilmesi sürecinde Editör Kurulu Üyeleriyle düzenli olarak danışma toplantıları gerçekleştirilir.
• Alan editörleri çalışmaları titizlikle inceleyerek uygun hakemlerin belirlenmesini sağlar.
• Alan editörleri, çalışmaların alanında yetkin ve yeterli hakemlere iletilmesini sağlar.
• Alan editörleri, yazar(lar) ve hakemler arasında çıkar çatışması olmaması konusunda titiz davranır. Çıkar çatışmasının tespit edilmesi veya hakem(ler) tarafından bildirilmesi durumunda yeniden hakem(ler) belirlenir.
• Hakemlerin makale değerlendirme sürecinin adil, özenli ve tarafsız olmasını gözetir.
• Makale değerlendirme sürecinin aksamaması adına süreci dikkatle takip eder, gerekli uyarıları yapar.
• Hakem ve yazar gizliliğini korur.
• Yayın sürecinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi adına yazar(lar)la iletişim halinde olur.

Değerlendirme sürecindeki etik sorumluluklar

• Editörler, hakemlerin değerlendirme raporlarını ve makale hakkındaki görüşlerini dikkate alarak, nihai kararı tarafsızlık ilkesi uyarınca almalıdır.
• Hakemlerin önerilerine göre Editör/Editör Kurulu aşağıdaki yollardan birini izler:
  • Çalışmayı kabul edebilir.
  • Majör veya minör düzeltme sonrası çalışmayı kabul edebilir.
  • Çalışmayı eğer dergiye uygun değilse veya hakem görüşleri sonrasında reddedebilir.
  • Hakem görüşleri incelendikten sonra farklı bir hakeme gönderilmesini sağlayarak bu değerlendirme sonrasında kabul veya reddedebilir.

Hakemlere Yönelik Etik İlkeler ve Sorumluluklar

Bilimsel çalışmaların kalitesini ve güvenilirliğini artırmak amacıyla hakemlerin belirli etik ilkelere uygun şekilde hareket etmeleri beklenmektedir. Editoryal süreç sonunda yayınlanabilecek durumda olan yazılar 2 farklı hakeme gönderilir.

Hakemlik süreci, tarafsızlık, gizlilik ve profesyonellik çerçevesinde yürütülmelidir. Bu kapsamda, dergimiz hakemlerinin aşağıdaki etik sorumlulukları yerine getirmeleri gerekmektedir:

• Tarafsız Değerlendirme
  • Hakemler, değerlendirme için yeterli bilgi ve uzmanlığa sahip olmadıkları durumlarda hakemlik teklifini kabul etmemelidir.
  • Hakemler makale değerlendirme sürecinde adil, özenli ve tarafsız olmalı, bilimsel ilkeleri gözetmelidir.
• Uzmanlık ve Yeterlilik
  • Hakemler, gönderilen çalışmaları tamamen nesnel kriterlere göre değerlendirmelidir.
• Çıkar Çatışmasının Önlenmesi
  • Hakemler, yazarlarla veya çalışma ile ilgili herhangi bir çıkar çatışması durumunda hakemlik görevini reddetmeli ve ilgili alan editörünü bilgilendirmelidir.
• Gizlilik İlkesi
  • Değerlendirme sürecinde ulaşılan bilgiler ve materyaller gizli tutulmalı ve süreç tamamlandıktan sonra imha edilmelidir. Bu bilgiler, herhangi bir kişisel veya profesyonel kazanç için kullanılmamalıdır.
• Yapıcı Geri Bildirim
  • Hakemler, yazarların çalışmalarını geliştirmelerine yardımcı olacak yapıcı ve açıklayıcı geri bildirimlerde bulunmalıdır. Eleştiriler, kırıcı ifadelerden uzak ve yapıcı nitelikte olmalıdır.
  • Makale değerlendirme raporunda veya metin içi iletilen notlarda akademik ve bilimsel bir dil kullanılmalıdır.
• Zamanında Değerlendirme
  • Hakemler, üstlendikleri çalışmaları belirtilen süre içinde değerlendirmeli ve süreci geciktirecek durumlar ortaya çıktığında editörlere bilgi vermelidir.
  • Değerlendirme bittiğinde hakemler, sistemde bulunan “Hakem Değerlendirme Formu” nu doldurmalıdır.
• • Bilimsel Standartların Korunması
  • Hakemler, bilimsel yöntem ve etik kuralların ihlal edildiğini tespit etmeleri durumunda editörleri bilgilendirmeli ve ilgili çalışmanın bu standartlara uygun şekilde yeniden düzenlenmesini sağlamalıdırlar.

Dergimiz, bilimsel yayın süreçlerinde şeffaflık ve güvenilirliği desteklemeyi taahhüt eder. Hakemlerimizin bu sorumlulukları yerine getirmesi, bilimsel çalışmaların etik ve akademik değerlerinin korunmasına katkı sağlayacaktır.

Yazarlara Yönelik Etik İlkeler ve Sorumluluklar

• Yazarların insan ve hayvanların dâhil olduğu tüm çalışmalar için etik kurul izni, bilgilendirilmiş onam ve gerekli ise kurum izni almış olması zorunludur.
• Yazarların gerekli izinlerle ilgili bilgileri makalenin yöntem bölümünde (etik kurul onamı, tarih ve numarası, kurum izni, katılımcılardan bilgilendirilmiş olur aldıklarını) belirtmeleri zorunludur.
• Yazarlar, çalışmaları ile ilgili bilgi ve ham veri istendiğinde editöre sunmalıdır.
• Dergiye makale gönderen yazarlar ORCID numarasına sahip olmalıdır
• Makalenin telif haklarının dergiye devredildiğine dair hazırlanan Telif Hakkı Devir Formu tüm yazarlar tarafından imzalanarak sadece kabul alan makaleler için dergi sistemine yüklenmelidir.
• Dergi ekibinde yer alan bir araştırmacının dâhil olduğu bir çalışma sisteme yüklendiğinde, ilgili araştırmacı değerlendirme süreci sonlanana dek sadece yazar paneline erişim sağlayabilmekte, dergideki görevi ile ilişkili sisteme erişim sağlayamamaktadır. Tüm değerlendirme süreci tıpkı diğer çalışmalar için olduğu gibi tarafsızlık ve gizlilik içinde yürütülmektedir.
• Yazarlar, bir çalışmayı aynı anda birden fazla dergiye göndermemelidir.
• Yazarlar değerlendirme sürecinde olan veya daha önce yayımlanmış bir çalışmayı farklı dergiye göndermemelidir.
• Bu gibi durumlar tespit edildiğinde çalışma reddedilecek veya yayımlanmış ise geri çekilecektir.
• Yazar, dergi internet sayfasında yer alan “Yazar için Rehber” bölümünü dikkatle okumak ve dergi yazım kurallarını uygulamakla yükümlüdür.

Yayıncının Etik Sorumlulukları

Psikolojik Araştırma Perspektifleri Dergisi;

• Yazarlardan herhangi bir ücret talep etmemektedir.
• Budapeşte Açık Erişim Hareketini (Budapest Open Access Initiative-BOAI) desteklemektedir. Bu politika, araştırmaların geniş bir kitleye erişimini sağlar ve bilgi paylaşımını teşvik eder, böylece bilgiye herhangi bir engel olmaksızın erişim sağlanır.
• Yayımlanmış çalışmaların fikri mülkiyet ve telif haklarını korumaktadır.
• Gönderilen tüm çalışmaları ve değerlendirilme süreci ile ilgili tüm verileri özenle saklar.